گائتانو پسکه طراحی مبلمان سری آپ

گائتانو پسکه طراحی مبلمان سری آپ

گائتانو پسکه معمار، طراح صنعتی و طراح مبلمان، ایتالیا

پسکه می‌گوید: «هنر یک محصول است و پاسخ خلاقانه‌ی ماست به نیازهای زمانه‌ای که در آن به سر می‌بریم.»
“تعامل” و “ارتباط” دو واژه‌ی کلیدی برای تعریف فلسفه‌ کاری معمار و طراح ایتالیایی، گائتانو پسکه، هستند. او که از پیشروان سبک پاپ بود، در اواخر دهه‌ی 1960 با طراحی سری مبلمان “آپ” برای شرکت C&B Italia (اکنون نام این شرکت B&B Italia است) اسم و رسمی برای خود رقم زد. سری آپ شامل 7 نشیمن با فوم پلی‌اورتان بود (متریالی که در زمان خود بدیع و نوآورانه محسوب می‌شد) که فرم‌های نرم و برجسته­ای داشتند. سری آپ، پسکه را یک‌شبه به شهرت رساند و او بدل به یکی از چهره‌های رهبر رادیکال شد؛ جنبشی که در مقابل طراحی کارکردگرا قرار داشت.

گائتانو پسکه در سال 1939 در لا اسپِتسیا در ایتالیا به دنیا آمد. در دانشگاه ونیز درس معماری خواند و به‌عنوان معمار و طراح با شرکت‌هایی مانند ویترا و کاسینا همکاری کرد. او از دهه‌ی 1960 به جمع طراحان و هنرمندان پیوست و معمولاً نوآوری و جزئی شگفت‌آور در کارهایش بود؛ مانند صندلی “برادوی 543” (برای شرکت برنینی) که در اسکلتش فنر به‌کار رفته یا صندلی “آمبرِلا” (به معنی چتر، برای شرکت زیرودیزینیو) که مانند یک چتر، باز و بسته می‌شود. و یا مبل “ای فلتری” که به نماد سرکشی پست‌مدرن تبدیل شد. او از سال 1980 در نیویورک مستقر شد و در حالی که تمرکز خود را بر معماری گذاشته بود، در سمَت استاد در دانشگاه‌های کوپر یونیون در نیویورک و دانشگاه معماری و شهرسازی استارزبورگ به تدریس پرداخت.

تعدادی از طرح‌های او در موزه‌ی هنرهای مدرن و موزه‌ی متروپولیتن (هر دو در نیویورک)، موزه‌ی ویکتوریا و آلبرت در لندن، موزه‌ی ویترا در آلمان و مرکز پمپیدو در پاریس نگهداری می‌شوند. عمده­ی شهرت او در زمان خود به دلیل استفاده‌ی جسورانه از انواع متريال‌ها و به‌خصوص متريال‌های نو بود. او در کارهای طراحی صنعتی خود به‌کرات از رزین استفاده می‌کرد. سری “آپ 5” و “آپ 6” که اولین بار در سال 1969 ساخته شدند، از ستایش‌شده‌ترین مجموعه­ی مبلمان او هستند که هم سرزندگی و خیره‌سری سال‌های دهه‌ی شصت را نشان می‌دهند و هم تمایل به استفاده از تکنولوژی‌های جدید را.

همیشه معنای اشیا بیشتر از کاربردشان مورد توجه پسکه بود. او معمولاً رویکردی ایهام‌آمیز و دوگانه به مضمون تولید انبوه داشت و المان‌های فاقد ‌هویت را در مقیاس انبوه تولید می‌کرد. وی اساس تفکرش را در اوایل دهه‌ی 1980 و در مبل‌هایی از جنس پلو‌اورتان/رزین تحت عنوان سری دالایلا (دلیله) ابراز داشت. در این سری هریک از مبل‌ها با اندکی تفاوت در جزئیات نسبت به بقیه‌ی مبل‌های این خانواده طراحی شده است. فلسفه‌ی پسکه در میز رزینی سَنسون هم خیلی خوب فهمیده می‌شود (هر دو مورد نام‌برده‌ی اخیر در یک دوره‌ی کاری و برای شرکت کاسینا طراحی شدند). صنعتگران بخش تولید، آزاد بودند که طراحی قسمت بالایی میز را به سلیقه‌ی خود انجام دهند.

در سال‌های اخیر طراحی‌های مبلمان پسکه باز هم جلب توجه کرده‌اند: مجموعه‌ی مبلمان نوبادیز پِرفِکت (به معنای لغوی: هیچکس کامل نیست) برای شرکت زیرو دیزینیو از متريال محبوب او، رزین سنتزی، ساخته شد؛ باز هم بیان دوگانه‌ای به مفهوم هویت و تولید انبوه به چشم می‌خورد و باز هم هر عنصر این مجموعه شکل و رنگ متفاوتی با بقیه دارد. هرچه باشد “کامل نبودن” موتور محرک طراحی‌ست. آثار او در حوزه‌های معماری، طراحی شهری، طراحی صنعتی و مبلمان در آمریکا، اروپا، آسیا و آمریکای لاتین به اجرا درآمده است. او موفق به دریافت جایزه‌ی کرایسلر برای ابتکار و طراحی (1993)، عنوان معمار و طراح سال (2006) و جایزه‌ی لورنس جِی از مؤسسه‌ی تکنولوژی مد در نیویورک (2009) شد.

مبلی از مجموعه‌ی آپ، 1969
طرح‌های معاصر پسکه متأثر از زمینه‌ای است که هنرمند در آن زندگی و کار می‌کند. او الهاماتش را از تجارب شخصی، رابطه‌ها و هنر، طراحی و معماری گذشته می‌گیرد و از کنجکاوی و ابراز واکنش به فرهنگ و اقتصاد جامعه به‌عنوان عامل محرک کارهایش نام می‌برد. او عادت‌های نامتعارفی دارد و یک‌بار در مصاحبه‌ای گفته بود که طراحی پروژه‌هایش را معمولاً در هواپیما، سوییت هتل یا حمام انجام می‌دهد. هنگامی که درباره‌ی تندرو (رادیکال) بودن طرح‌هایش با او صحبت شد، پاسخ داد: «تندروی از خصیصه‌های اصلی طراحی است و همیشه هم شگفتی می­آفریند.»

پسکه در سال 1969 سری آپ را برای شرکت ایتالیایی C&B Italia طراحی کرد که شامل 7 تکه مبلمان و نمونه‌های بارزی از جنبش طراحی رادیکال است که آن زمان به‌شدت رایج بود و چنین قلمداد می‌شد که محصول جامعه‌ی کاپیتالیست غربی است. مبل‌ها و نشیمن‌های این سری، از متريال فومِ پلی‌اورتان ساخته شدند.
سری‌های آپ 5 و آپ 6 حاوی پیام اجتماعی مهمی بودند. آنها در ستایش انسان و فرم ارگانیک اندام او هستند (مادرش به‌تنهایی او را بزرگ کرده بود و پسکه احترام زیادی برای او قائل بود). مبل بسیار راحت و نرم است و مفاهیم عشق و محافظت را القا می‌کند، در عین حال که با یک سیم پلاستیکی به یک زیرپایی نرم و کروی وصل است که شاید ارتباط مادر و فرزندی را منظور نماید یا مانند زنجیری متصل به یک گوی آهنی باشد که همیشه به پای انسان بسته شده و آزادی را از او سلب می‌کند.‌

پسکه سری آپ را “مبلمان تبدیلی” می‌نامد و توضیح می‌دهد از آنجا که 90% مواد تشکیل‌دهنده‌ی پلی‌اورتان، هواست، به این دلیل قابلیت فشرده‌شدن دارد و می‌تواند تقریباً به شکل یک حجم صاف و کم‌ضخامت درآید و دوباره با هوا پر شده و باز شود (پروسه‌ای که حدود یک ساعت زمان می‌برد). البته این قابلیت سال‌هاست از مبل حذف شده؛ تولید این مبل در سال 1973 متوقف شد، اما از سال 2000 که شرکت سازنده نام خود را به B&B Italia تغییر داد، مجدداً تولید آن را از سر گرفت؛ این بار بدون قابلیت فشرده شدن. ابعاد این مبل 103×120×130 سانتیمتر، قطر توپ زیرپایی آن 57 سانتیمتر است و با پوشش‌های مختلف رنگی و طرح‌دار از جنس پارچه‌ای تا مدل فابریک جرزی در بازار وجود دارد.

گائتانو پسکه:
1886: تولد در شهر آخن
1939: تولد در شهر لا اسپِتسیا، ایتالیا
1959: همکاری در تأسیس شکت گروپو-اِن
1965: تکمیل دوره‌ی آموزشی معماری در ونیز
1969: سری مبلمان آپ برای شرکت C&B Italia؛ مجسمه‌های
دیواری فیوراین‌بوکّا و مبلمان یِتی مرکز سزار کاسینا
1971: کار در شرکت کاسیما
1972: طراحی لامپ موولوچ برای شرکت براچیو دی فِرو
1975: مبل سیت‌داؤن برای کاسینا
1980: طراحی مبلمان دالایلا و ترامونتو و میز رزینی سَنسون
برای کاسینا
1983: مبل پرَت (تولید شخصی)
1984: صندلی گرین استریت برای شرکت ویترا
1987: مبل ای فلتری برای کاسینا
1980: سفر به نیویورک
1993: اولین پروژه‌ی بزرگ معماری در اوساکای ژاپن
1995: صندلی آمبرلا برای شرکت زیرودیزینیو؛ صندلی 543
براد‌وِی برای شرکت برنینی؛ ظروف اورِتان برای فیش
دیزاین (تا سال 1999)
1996: نمایشگاه پسکه در مرکز ژرژ پمپیدوی پاریس
1997: پایه‌گذاری شرکت‌های فیش دیزاین و اُپن اسکای در
نیویورک برای تولید چراغ، مبلمان و اکسسوری
1997: مجموعه‌ی سوزا کروز برای فیش‌دیزاین
1999: مبل آپ 2000 در قالب یک طرح ارتقایی برای شرکت
B&B Italia؛ طراحی لامپ موس
2002: گلدان‌های تره‌پیِده (تولید شخصی)
2003: لامپ استاندارد آلدا (تولید شخصی)؛ مجموعه‌ی مبلمان
نوبادیز پرفکت برای شرکت زیرو دیزینیو

منابع:
www.gaetanopesce.com
Polster, Bernd; Neuman, Claudia; Schuler, Markus; Leven, Fredrick. The A-Z of Modern Design. Italy: Merrel, 2004, Pp. 396- 397, «Gaetano Pesce»
www.designboom.com
www.bonluxat.com
history.bebitalia.com
فصلنامه هنر معماری، پیاپی ۳۰ (پاییز ۱۳۹۲)